Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid Conwy a Sir Ddinbych

Os yw plentyn rhwng 10 a 17 oed yn troseddu, bydd y Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid a’r Heddlu yn penderfynu a fydd modd ymdrin â’r drosedd y tu allan i’r Llys. Gelwir y broses hon yn Banel neu Fiwro.

Mae’r Panel yn gyfle i wyro plant oddi wrth brosesau cyfiawnder troseddol ffurfiol megis y Llys. 

Gall plentyn sydd wedi cyflawni trosedd gymryd rhan mewn gweithgareddau atgyweiriol wrth gael cefnogaeth sy’n benodol i’w hamgylchiadau. Mae gweithgaredd atgyweiriol yn golygu gwneud pethau’n iawn i’r dioddefwr neu’r gymuned trwy roi rhywbeth yn ôl.

Er mwyn i blentyn fod yn gymwys ar gyfer gwasanaeth y Panel:

• Mae’n rhaid i’r heddlu benderfynu nad yw’r drosedd yn rhy ddifrifol. 
• Mae’n rhaid i’r plentyn gyfaddef yn llwyr ac yn onest eu bod wedi troseddu a’u bod yn barod i weithio gyda’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid.  

Os bodlonir y meini prawf uchod, gellir cyflwyno’r plentyn i’r Panel.

Beth fydd yn digwydd os caiff enw’r plentyn ei gyflwyno ar gyfer y Panel?

Cysylltir â’r plentyn gan aelod o’r tîm Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid. Dros yr wythnosau dilynol, byddant yn gweithio’n agos gyda’r plentyn a’u rhieni neu ofalwyr. Byddant yn dod i’w hadnabod fel bod modd iddynt gwblhau asesiad ac adroddiad. Yna bydd yr asesiad a’r adroddiad yn cael eu cyflwyno i’r panel.

Beth yw Panel?

Mae’r Panel yn cynnwys rheolwr Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid, Swyddog Heddlu Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid, Swyddog Dioddefwr, Swyddog Addysg, Hyfforddiant a Chyflogaeth, staff arbenigol a gwirfoddolwr cymunedol. Eu swyddogaeth yw ystyried yr wybodaeth a gyflwynwyd yn asesiad ac adroddiad y plentyn, ond hefyd unrhyw asesiadau dioddefwr. Bydd y Panel yn trafod yr holl wybodaeth a chytuno ar y canlyniad mwyaf priodol ar gyfer y plentyn.

Canlyniadau posib y gall y Panel eu dewis yw:

• Dim camau pellach
• Datrysiad Cymunedol 
• Rhybudd Ieuenctid
• Rhybudd Amodol Ieuenctid

Gellir rhoi mwy nag un canlyniad Panel i blentyn, ond bydd y Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid yn ystyried a yw hyn yn addas i’r amgylchiadau. Fodd bynnag, os yw’r Panel yn teimlo bod yr achos yn un mwy difrifol mae’n bosibl y bydd yn mynd i’r llys.

Ar ôl i’r Panel wneud eu penderfyniad, bydd y plentyn yn cyfarfod gyda Swyddog Heddlu o’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid i gyflwyno’r datrysiad a gytunwyd. Bydd hyn yn cael ei roi yng nghwmni oedolyn priodol (rhiant neu ofalwr y plentyn fel arfer).

Mae’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid yn ceisio cyflwyno datrysiad y Panel yr un diwrnod â chyfarfod y Panel i gytuno ar ganlyniad:

• Pan fyddant wedi bod gerbron Llys ac wedi’u dedfrydu i orchymyn cymunedol statudol
• Pan fyddant wedi bod gerbron Llys ac wedi’u dedfrydu i gyfnod dan glo

Os bydd Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid Conwy a Sir Ddinbych a’r heddlu yn penderfynu bod trosedd yn ddigon difrifol, gall fynd i’r llys.

Os ydych chi’n unigolyn ifanc (dan 18 oed) o Gonwy neu Sir Ddinbych sy’n ymddangos gerbron y llys oherwydd eich bod wedi cyflawni trosedd, neu wedi’ch cyhuddo o gyflawni trosedd, gallwch gysylltu â ni ar 01492 577377. Gallwn drafod unrhyw bryderon neu gwestiynau a allai fod gennych chi.

Cyrraedd y llys

Mae’n rhaid i chi wneud yn siŵr eich bod yn mynychu'r llys ar y diwrnod a’r amser cywir, fel arall byddwch yn cyflawni trosedd ddifrifol. Os na fyddwch yn mynd i’r llys efallai y bydd warant yn cael ei chyflwyno a gallech gael eich arestio.

• Os oes rheswm da iawn dros fethu â mynychu, mae’n rhaid i chi roi gwybod i’r llys ar unwaith a byddant yn dweud wrthych beth i’w wneud (er enghraifft, os ydych chi’n sâl, efallai bydd angen i chi anfon nodyn doctor).
• Mae’r llys yn disgwyl i’ch rhieni neu ofalwyr fynychu ac mae’n bosibl y byddant yn cael gorchymyn i fynychu os ydych yn cyrraedd yno ar eich pen eich hun.
• Os nad oes gennych gyfreithiwr gallwch ofyn i weld y cyfreithiwr ar ddyletswydd wrth gyrraedd y llys. 
• Bydd rhywun o’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid yno ar eich diwrnod yn y llys i sicrhau eich bod yn deall beth sy’n digwydd, ac yn ateb unrhyw gwestiynau sydd gennych

Canlyniadau posibl yn y llys

Bydd gofyn i chi bledio’n ‘euog’ neu’n ‘ddieuog’ ar gyfer y troseddau (bydd eich cyfreithiwr yn trafod hyn gyda chi ymlaen llaw).

Gorchymyn atgyfeirio

Os ydych chi’n unigolyn ifanc (10 i 17 oed) yn ymddangos mewn llys am y tro cyntaf ac wedi pledio’n euog i’r drosedd (troseddau), efallai y byddwch yn derbyn gorchymyn atgyfeirio. Gall gorchymyn atgyfeirio bara rhwng 3 a 12 mis. Y llys fydd yn penderfynu ar hyd y gorchymyn, ar sail pa mor ddifrifol yw’r drosedd.

Unwaith y bydd y llys wedi gwneud gorchymyn atgyfeirio, bydd aelod o’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid yn cwrdd â chi a’ch rhiant neu ofalwr sawl tro. Yna byddant yn cwblhau asesiad a chynhyrchu adroddiad ar gyfer panel y gorchymyn atgyfeirio.

Cynhelir Panel Gorchymyn Atgyfeirio o fewn 20 diwrnod o’r diwrnod yn y llys, ac mae’n rhaid i chi a’ch rhiant neu ofalwr fod yn bresennol.

Mae’r Panel yn gyfarfod gyda:

• Gwirfoddolwyr sydd wedi’u hyfforddi’n arbennig i gymryd rhan yn y Paneli hyn
• Ymarferydd o’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid 
• Chi a’ch rhiant neu ofalwr 

Weithiau bydd dioddefwr y drosedd yn ymuno â’r Panel hefyd.

Yn ystod Panel y Gorchymyn Atgyfeirio, caiff cynllun ei greu ar gyfer beth fydd angen i chi ei wneud ar eich gorchymyn. Gallai’r cynllun hwn gynnwys:

• Gwaith gwneud iawn (rhoi rhywbeth yn ôl i’r gymuned a/neu’r dioddefwr)
• Gwaith i fynd i’r afael â’r ymddygiad troseddol
• Sut i wneud iawn â’r dioddefwr (os yw hynny’n briodol a gyda chaniatâd y dioddefwr) 
• Sicrhau eich bod yn cael cymorth a chefnogaeth i’ch atal rhag troseddu eto

Ar ôl y panel, byddwch yn gweithio gyda’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid dros gyfnod eich gorchymyn. Bydd y Panel yn cwrdd â chi’n rheolaidd i adolygu sut hwyl ydych chi’n ei gael.

Gorchymyn Adsefydlu Ieuenctid

Gellir rhoi Gorchymyn Adsefydlu Ieuenctid (YRO) os ydych chi naill ai:

• Wedi’ch canfod yn euog mewn achos llys ar ôl pledio’n ‘ddieuog’ i’ch troseddau
• Wedi bod gerbron y llys o’r blaen ac wedi cael gorchmynion llys o’r blaen

Gall Gorchymyn Adsefydlu Ieuenctid bara hyd at 3 blynedd.  Mae’n ddedfryd yn y gymuned a gall gynnwys un neu fwy (o restr o 18 o ddewisiadau posibl) o ofynion ynghlwm ag ef.  Mae hyn yn golygu cyfarfod gyda'r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid yn rheolaidd i gwblhau gwahanol weithgareddau a thasgau.
 
Mae’r mathau o weithgareddau a allai fod yn ofynnol i gwblhau rhaglen Gorchymyn Adsefydlu Ieuenctid yn cynnwys:

• Goruchwyliaeth (cyfarfod gyda’ch gweithiwr yn rheolaidd) 
• Addysg neu hyfforddiant
• Gwneud iawn (rhoi rhywbeth yn ôl i’r gymuned)
• Cymorth i deuluoedd
• Cwblhau ymyraethau neu sesiynau ar destunau a allai fod wrth wraidd i’r rheswm pam y bu i chi droseddu 
• Rhaglen o weithgareddau
• Gwaith di-dâl
• Cyrffyw
• Peidio ag ymwneud neu ‘weithgareddau gwaharddedig’ eraill (pethau nad ydych yn cael eu gwneud) 
• Cyfiawnder adferol (dull i helpu pawb a effeithir gan y drosedd i symud ymlaen, er enghraifft, gall hyn gynnwys cyfathrebu uniongyrchol neu anuniongyrchol gyda’r dioddefwr ble mae’r dioddefwr wedi cytuno i gymryd rhan)

Mae hwn yn orchymyn a fydd yn sicrhau eich bod yn gwneud iawn am y niwed a achoswyd. Byddwch chi’n cael help a chefnogaeth i’ch atal rhag troseddu eto yn y dyfodol hefyd.

Canlyniadau neu ddedfrydau eraill

Yn ogystal â gorchmynion atgyfeirio a gorchmynion adsefydlu ieuenctid, mae canlyniadau neu ddedfrydau eraill y gall y llys eu cyflwyno, gan gynnwys:

• Dirwy 
• Rhyddhad diamod / rhyddhad amodol 
• Gorchymyn adsefydlu ieuenctid gyda goruchwyliaeth ac arolygu dwys (GAI gyda ISS); mae gorchymyn cymunedol a allai fod ar gael i rai sydd wedi cyflawni troseddau difrifol neu sydd yn parhau i aildroseddu.  Mae’n ddewis amgen i’ch cadw yn y ddalfa, a gallai gynnwys hyd at 25 awr yr wythnos o oruchwyliaeth a gweithgarwch a chyrffyw. 
• Gorchymyn Cadw a Hyfforddi (mae hyn yn golygu treulio cyfnod yn y ddalfa gyda’r gweddill yn y gymuned ar drwydded gydag amodau). 
• Os ydych yn cael eich dwyn gerbron Llys y Goron (yn hytrach na’r Llys Ynadon) mae dewisiadau eraill ar gael o ran dedfryd